جرم خیانت در امانت هم مثل بسیاری از جرایم مالی دیگر سابقه طولانی دارد و از قدیم در جوامع شایع بوده ، در حقوق مردم با عنوان کلی کلاهبرداری بیان می شده .
در حقوق انگلیس جرم مستقلی با عنوان خیانت در امانت وجود ندارد و هرگونه تصاحب مال دیگری چه اینکه آن مال به مجرم سپرده شده باشد یا اینکه آن را سرقت کرده باشد تحت عنوان سرقت قابل تعقیب بود
جرم خیانت در امانت در فقی اسلامی و در آیات متعددی مردم را به رعایت امانت و درستکاری در روابط اجتماعی با همنوع سفارش نموده در روایات هم خیانت در امانت شدیدا مذموم دانسته شده و اما در قانون مجازات عمومی مصوب 1304 م 241 پس از ذکر ارزشیابی که می تواند موضوع جرم خیانت در امانت باشد مجازات این جرم را از 6 ماه تا 3 سال حبس تعیین کرده بود .
همچنین بیان شده بود که مجرم علاوه بر آن به تادیه غرامت از پنجاه تا پانصد تومان محکوم می شود در نتیجه می توان گفت که مجازاتی که برای این جرم تعیین شده بود بیشتر از مجازات حبس مقرر برای کلاهبرداری ( 6 ماه تا 2 سال ) بوده همچنین مواد 239و 240 ق . م . ع استفاده از ضعف نفس اشخاص غیر رشید و سوء استفاده از سفید مهر را مصداق خیانت در امانت دانسته بود اما جرم خیانت در امانت در قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات مصوب سال 62 مواد 239 و 240 و 241 قانون مجازات عمومی را فسخ نمود و ماده 119 جرم عام خیانت در امانت و مواد 117 و 118 به ترتیب جرایم سوء استفاده از ضعف محجورین و سوء استفاده از مهر سفید را موردحکم قرار دادند و با تصویب قانون تعزیرات در سال 1375 ماده 674 در مورد جرم عام خیانت در امانت م 673 به سوء استفاده از سفید مهر و ماده 596 به جرم سوء استفاده از ضعف نفس اشخاص پرداخته شده در م 674 که عنصر قانونی جرم خیانت در امانت را بیان می کند .
گفته شده که هرگاه اموال منقول یا غیر منقول یا نوشته هایی از قبیل سفته ، چک و قبض و نظایر آن به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای وکالت یا هر کار با اجرت یا بی اجرت به کسی داده شده و بنابراین بوده است که اشیاء مذکور مسترد شود . یا به مصرف معینی برسد و شخصی که آن اشیاء نزد او بوده آنها را به ضرر مالکین یا متصرفین آنها استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید به حبس از 6 ماه تا 3 سال حبس محکوم خواهد شد )) .
شرایط لازم برای تحقق جرم خیانت در امانت :
جرم خیانت در امانت از جرایم مقید به نتیجه،آنی،غیر قابل گذشت می باشد،این جرم به صورت فعل و ترک فعل رخ می دهد و به این معناست که اگر فردی اموال خود را از جمله منقول اعم از اشیاء و حیوانات یا غیرمنقول یا نوشت هایی مانند سفته و چک و غیره به عنوان امانت که باید شرعی و عرفی یا قراردادی مانند اجاره،رهن یا برای وکالت و یا هر کار دیگری چه با اجرت و چه بی اجرت باشد به شخص دیگری به یکی از طرق قانونی توسط مالک یا متصرف قانونی بسپارد و قرار بر این بوده که مال را مسترد نماید یا به صرف خاصی برساند اما امین آن مال به ضرر مالک یا متصرف آنها،استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید به جرم مذکور محکوم می شود.
عناصر و شرایط تشکیل دهنده جرم خیانت در امانت
عناصر تشکیل دهنده جرم قانونی و مادی و معنوی می باشند یعنی از منظر قانون شرایط و موارد ارتکاب جرم محقق شده باشد که اصلی ترین مورد آن عنصر سپردن و به امانت گذاشتن مال از طرف مالک یا متصرف قانونی آن می باشد و از نظر عنصر معنوی سوء نیت خاص و عام و قصد عمدی ارتکاب جرم و وارد کردن ضرر را داشته باشد و عناصر مادی جرم هم محقق شده باشد چه به صورت فعل و چه به صورت ترک فعل از جمله مال را به ضرر مالک استعمال نماید مانند اینکه دارو را خود مصرف نماید یا لباس را خود بپوشد در واقع هر استفاده ناروا با سوء نیت.
همچنین مال را اتلاف نماید به صورت کلی یا جرئی مانند اینکه کتاب را پاره نماید یا مال را مفقود نماید مانند اینکه انگشتر را داخل دریا بیندازد یا از روی عمد در اصطبل را باز بگذارد و اسب فرار نماید،اگر اثبات شود در اثر سهل انگاری مال از بین رفته امین خائن محسوب نمی شود اما ضامن می باشد.
تصاحب کردن مال به این معنی است که با مال برخورد مالکانه نماید مانند اینکه مال را بفروشد یا به رهن بگذارد.
وجه حاصل از فروش اموال یا چک یا عواید و منافع به تبع خود مال،سپرده شده به امین محسوب می گردد و امین باید به مالک مسترد نماید.در بعضی از مواقع اعمالی انجام می گردد که با خیانت در امانت اشتباه گرفته می شود مثلاً غاصب یا سارقی مال مسروقه را به شخصی امانت می دهند و امین مال را به صاحب اصلی آن برگرداند خائن نمی باشد و یا حیوانی در شرف موت یا میوه ای در حال خرابی بوده و امین آنها را ذبح کند و بفروشد با این نیت که پول برای مالک نگه دارد و به او مسترد کند خائن محسوب نمی گردد و یا اگر امین فوت کند و ورثه ی او اموال را تصاحب کنند خائن نیستند چون اموال به آنها سپرده نشده است اما اگر امین بعد از فوت امانتگذار اموال را تصاحب کند به ضرر ورثه اقدام نموده و خائن می باشد.
جرم خیانت در امانت در قانون تجارت
طبق مواد قانون تجارت اگر دلال برخلاف وظیفه خود نسبت به کسی که به او مأموریت داده به نفع طرف مقابل معامله نماید یا برخلاف عرف تجاری از طرف مقابل وجهی دریافت نماید محکوم به مجازات خیانت در امانت می شود.همچنین اگر حق العملکار در موردی که به حساب آمر قیمتی که کالا را خریده بیشتر از مبلغ واقعی اعلام نماید یا کالایی که فروخته کمتر از مبلغ واقعی که فروخته اعلام نماید و به حساب آمر بگذارد خائن می باشد.یا اگر مدیر تصفیه در حین رسیدگی به امور وجوه تاجر ورشکسته را حیف و میل نماید خائن است.
شروع به جرم خیانت در امانت
جرم مذکور از جرایم فوری و آنی و مقید به نتیجه است بنابراین تنها فکر خیانت در امانت و یا فعل یا ترک فعلی که به نتیجه نرسد و مستقلاً جرم نباشد جرم را محقق نمی کند پس شروع به جرم خیانت در امانت بدون تحقق نتیجه جرم نیست و مجازاتی در بر ندارد چراکه در قانون نیز در این خصوص اشاره ای نشده است.در جرم خیانت در امانت مرور زمان از تاریخ مطالبه مال و انکار امین شروع می شود بنابراین این جرم مشمول مرور زمان می شود.
سوء استفاده از سفید مهر یا سفید امضاء
طبق ماده 673 قانون مجازات اسلامی سوء استفاده از مهر یا سفید امضاء از دسته جرایم خیانت در امانت محسوب می گردد به ذلیل اینکه فردی به شخص دیگری اعتماد می نماید و سفید مهر یا سفید امضاء خود را به آن فرد می سپارد اما امین از آن به ضرر مالک سوء استفاده می نماید حتی اگر فردی سفید مهر یا سفید امضاء را به هر طریق دیگر به دست آورد و از آن سوء استفاده نماید مثلاً از سندی که در دست دارد بیش از حد توافق مبلغ وارد کند یا از روی آن برخلاف توافق وام بگیرد خائن است و مجازات می گردد.
اثبات جرم خیانت در امانت
در جرم خیانت در امانت دلایل و عناصر مادی،معنوی و قانونی وقوع جرم نقش مهمی در اثبات وقوع جرم دارد زیرا این جرم از جرایم بسیار تخصصی و دشوار و پیچیده در مراجع قضایی می باشد.عنصر اصلی سپردن مال باید اثبات گردد و همچنین اثبات گردد کسی که مال را سپرده مالک یا متصرف قانونی آن مال بوده است و اثبات شود امین از روی عمد و با سوء نیت اموال را تصاحب یا استعمال یا تلف و.. نموده است و از روی اشتباه یا سهل انگاری نبوده است.
بعد از جمع آوری دلایل و مستندات که می تواند شهادت شهود،سند مالکیت اموال،گزارش پلیس و کلانتری،پرینت پیامک ها و فایل های صوتی و فیلم های ویدیویی حاوی اثبات عنصر سپردن و به امانت گذاشتن و یا به مصرف خاص رساندن آن اموال،یا دلایلی که اثبات نماید امین برخلاف قرار اموال را استعمال را تلف …. نموده است،سوگند و در نهایت علم قاضی،باید از طریق دفاتر خدمات قضایی شکایت خود را ثبت نموده تا دادسرای محل وقوع جرم با بررسی دلایل و عناصر سه گانه ی جرم و با تحقیقات در خصوص سوءنیت خاص و عام و قصد متهم از ارتکاب جرم و تحقیقات محلی و کارشناسی،قرار نهایی مجرمیت صادر نموده و پرونده به دادگاه کیفری جهت بررسی دلایل و قرار صادره ،ارسال می گردد تا در نهایت حکم شایسته صادر شده که البته قابل اعتراض می باشد.
تفاوت جرم کلاهبرداری با جرم خیانت در امانت
در جرم خیانت در امانت مالک با شناخت امین و بدون صحنه سازی و به کار بردن وسایل متقلبانه ای مال خود را به امین می سپارد اما در جرم کلاهبرداری، کلاهبردار با به کار بردن وسایل و مانور متقلبانه و با صحنه سازی مال را از مالک به دست می آورد.
در جرم کلاهبرداری،کلاهبردار به محض اخذ مال مجرم تلقی شده اما در خیانت در امانت اعمالی که مجرم پس از کسب مال بر روی آن انجام میدهد موجب تحقق جرم می شود.
در جرم کلاهبرداری،کلاهبردار از کسب اموال منتفع می شود اما در خیانت در امانت چنین نیست مثلاً اگر امین اموال را تلف کند هرچند منتفع نشده است اما مرتکب جرم شده است.
در کلاهبرداری شروع به جرم نیز مجازات دارد و مجرم شناخته می شود اما در خیانت در امانت چون مقید به نتیجه است پس شروع به جرم بدون اخذ نتیجه و قوع عناصر مادی جرم،شروع به جرم محقق نگشته و مجازاتی ندارد.
خیانت در امانت
با توجه به وجود جرایم خاص خیانت در امانت و تشخیص سخت موارد آن افراد باید بدانند که در امور خود از وکلای متخصص مشورت دریافت کنند تا دچار ضرر و زیانهای مالی نشوند و پیشتر از ضرر مادی جلوگیری به عمل آورند اما در زمانی که افراد، فریب سودجویان را خورده و اموال خود را از دست دادند بهتر است برای شروع دعوای خیانت در امانت از وکیل کیفری خوب و متبحر که دانایی و توانایی کامل در امور کیفری و موارد خیانت در امانت را دارد استفاده نمایند تا وکیل متخصص بتواند دلایل را بسنجد و از موکل خود دفاع نماید تا بتواند ضرر و زیان را جبران نماید و اموال از دست رفته ی موکل به همراه ضرر و زیانها را به او بازگرداند.
باید بدانید امور کیفری به خصوص خیانت در امانت از دعاوی تخصصی و دشواری می باشد که ممکن است این دعاوی برای رسیدن به نتیجه ی قطعی چندین سال طول بکشد بنابراین باید از وکیل پایه یک کیفری استفاده نمود تا تمام دلایل و عناصر و موارد جرم را بداند و فن دفاع و لایحه نویسی تخصصی را بداند تا بتواند از موکل دفاع نماید و در مراحل مختلف و طولانی و دشوار رسیدگی خسته نشود و پرونده را به نتایج مطلوبی برساند چراکه اگر در این دعاوی تخصصی افراد بدون داشتن مشاور و وکیل حرفه ای کیفری به تنهایی پرونده را به دست بگیرند مطمئناً در مسیر طولانی روند رسیدگی به پرونده خسته شده و به نتیجه مطلوب نمی رسند و همچنین راه دفاع و ارائه ی دلایل را به درستی نمی دانند و دچار مشکل می شوند و نمی توانند به درستی از خود دفاع نموده و جرم را اثبات نمایند بنابراین به نتیجه ی مطلوب و به دست آوردن اموال از دست رفته ی خود نمی رسند.
یکی از اشتباهاتی که در بحث جرم خیانت در امانت پیش میاید این است که تصور می شود که برای تحقق جرم خیانت در امانت باید اول اثبات کنیم که عقد ودیعه ای بین فرد و طرف مقابل منعقد شده به همین دلیل قانونگذار برای جلوگیری از این اشتباه در ابتدای این ماده چه در عقد ( امانت آور ( اجاره – امانت – رهن – وکالت ) را که می توانند مبنای جرم خیانت در امانت قرار گیرند .را بیان کرده است . قانونگذار در م 674 قانون تعزیرات از این هم فراتر رفته و سپرده شدن مال برای (( هر کار با اجرت یا بی اجرت )) را مبنای تحقق جرم خیانت در امانت دانسته با توجه به عبارت (( هرکار با اجرت یا بی اجرت )) عقود دیگری مثل عقد عاریه را نیز می توان مبنای جرم خیانت در امانت دانست .جرم خیانت در امانت با توجه به جنبه عمومی و خصوصی جرم دارای هر دو جنبه می باشد و رضایت شاکی خصوصی مانع از اجرای مجازات در جنبه عمومی جرم نمی شود .
با توجه به موارد ذکر شده اینگونه می توان خیانت در امانت را تعریف کرد که : خیانت در امانت عبارت است از استعمال ، تصاحب ، تلف یا مفقود نمودن توام با سوء نیت مالی که از طرف مالک یا متصرف قانونی به کسی سپرده شده و بنا بر استرداد یا به مصرف معین رسانیدن آن بوده است .
عنصر قانونی تشکیل دهنده جرم خیانت در امانت م 674 قانون تعزیرات مصوب 1375 می باشد و اما عنصر مادی این جرم از سه بخش تشکیل شده است :
1- رفتار مادی فیزیکی که به وسیله یکی از چهار عمل تصاحب – استعمال – تلف یا مفقود نمودن مال مورد امانت تحقق می پذیرد .
استعمال : مصرف کردن یا مورد استفاده قرار دادن مال مورد امانت .
تصاحب : برخورد مالکانه با مال دیگری می باشد .
اتلاف : تلف کردن مورد امانت مثل نابود کردن یا از بین بردن آن به هر وسیله ممکن ….
مفقود کردن : ممکن است مال امانتی را بدون تلف کردن باعث شود که دستیابی مالک بر مال مورد امانت غیر ممکن گردد .
شرایط و اوضاع و احوال لازم برای تحقق جرم خیانت در امانت :
1- باید موضوع جرم عین مال یا وسیله تحصیل مال باشد .
2- سپرده شدن مال به امین به یکی از طرق قانونی باشرط استرداد یا به مصرف معین رسانیدن که خود شامل سه جزء است
3- سپرده شدن مال به امین
4- سپرده شدن به یکی از طرق قانونی یعنی از طریق سرقت یا غصب مال را تصاحب نکرده باشد .
5- شرط استرداد مال سپرده شده یا به مصرف معین رسانیدن آن یعنی باید شخص موظف به مسترد کردن مال یا به مصرف معین رسانیدن آن باشد .
خیانت در امانت هم مثل کلاهبرداری جرم مقید می باشد یعنی تحقق آن منوط به این است که رفتار مرتکب منتهی به نتیجه خاصی باشد و ضرر به مالک و متصرف بر اثر فعل مرتکب لازمه تحقق جرم خیانت در امانت است .
و اما عنصر روانی جرم خیانت در امانت از دو بخش سوء نیت عام و سوء نیت خاص تشکیل شده .
سوء نیت عام : این جرم به جزء اول عنصر مادی که همان عمل فیزیکی که متهم آن را مرتکب شده مربوط است و عبارت است از عمد در ارتکاب عمل فیزیکی یعنی مرتکب باید یکی از اعمال تصاحب – تلف – استعمال یا مفقود را عمدا انجام دهد و اما منظور از سوء نیت خاص ، این است که مرتکب قصد نتیجه داشته باشد یعنی قصد مرتکب ایجاد ضرر به مالک یا متصرف مال باشد و اما مجازات جرم خیانت در امانت بنا بر ماده 674 ق . ت : مجازات این جرم 6 ماه تا 3 سال حبس می باشد و همچنین مانند سایر جرایم تعزیری شامل مجازات تکمیلی و تبعی نیز می باشد .
اولین وکیل آقا و خانم در ایران
تعریف وکیل در حقوق و انتخاب وکیل خوب
بررسی نقش وکیل خوب در پرونده های حقوقی و کیفری
ویژگی وکیل خوب و مناسب در جزیره کیش
بررسی جرم خیانت در امانت و چگونگی تحقق
بررسی جرم جعل و استفاده از سند مجعول
الزام به رفع ممانعت از حق در املاک
مشاوره حقوقی با وکیل خوب دادگستری در جزیره کیش
بررسی فروش املاک کیش که در رهن بانک است
مبایعه نامۀ جعلی در کلاهبرداری املاک کیش
دفاتر جعلی و کلاهبرداری املاک در جزیره کیش
مشاوره با وکیل جهت مشکلات پیش خرید آپارتمان در جزیره زیبای کیش
مهری برجی وکیل ارث در جزیره کیش
انواع کلاهبرداری در ایران و راه های مقابله با آن
بررسی ویژگی های وکیل خوب در جزیره کیش
روش های کلاهبرداری املاک در معاملات مسکن جزیره کیش
